poniedziałek, 23 września 2019

Odmiana przez przypadki

Odmiana przez przypadki nazywana jest deklinacją. W języku polskim występuje 7 przypadków. Łatwo skojarzyć to z ilością dni tygodnia.
W wielu językach przypadki w ogóle nie występują. Np. angielski. W innych językach występują różne ilości przypadków. Przez przypadki odmieniamy rzeczowniki, przymiotniki, imiesłowy przymiotnikowe, niektóre liczebniki i zaimki. Nie odmienia się natomiast np. czasowników. Przypadki odpowiadają na konkretne pytania. Omówmy kolejno wszystkie 7 przypadków języka polskiego:

http://aztekium.pl/przypadki

Teoria deklinacji została wypracowana w Grecji w IV wieku p.n.e. Również Grecy nadali przypadkom nazwy, które przez Rzymian zostały przetłumaczone na łacinę. Nazwy przypadków w języku polskim (a także sam termin przypadek, łac. casus) są częściowo tłumaczeniami terminów łacińskich. Również kolejność przypadków odpowiada mniej więcej kolejności zaproponowanej przez gramatyków starożytnych.

Istota systemu deklinacyjnego

System deklinacyjny jest używany do ustalenia właściwych relacji poszczególnych wyrazów w zdaniu. Konsekwencją jego istnienia jest swoboda kształtowania kolejności wyrazów w zdaniu: podmiot, orzeczenie i dopełnienie nie mają raz na zawsze ustalonych miejsc, mogą następować w dowolnej kolejności.

Z drugiej zaś strony system deklinacyjny języków indoeuropejskich, jako odziedziczony po wspólnym przodku – języku praindoeuropejskim – wykazuje nadal wiele cech wspólnych. Przykładowo każdy dopełniacz (i polski, i niemiecki) ma funkcję posesywną.

Przykładowe odmiany w języku polskim.

Odmiana wyrazu inżynier
Odmiana wyrazu jaskinia
Odmiana wyrazu nadzieja
Odmiana wyrazu postacie
Odmiana wyrazu zakopane
Odmiana wyrazu zwiastun
Odmiana wyrazu złodziej
Odmiana wyrazu żołnierz
Odmiana wyrazu żołędzie
Odmiana wyrazu cudzysłów
Odmiana wyrazu akcesoria
Odmiana wyrazu gimnazjum
Odmiana wyrazu hiszpania
Odmiana wyrazu hurtownia
Odmiana wyrazu instagram
Odmiana wyrazu jubileusz
Odmiana wyrazu przypadek
Odmiana wyrazu pościelić
Odmiana wyrazu przyjaciel
Odmiana wyrazu amerykanin
Odmiana wyrazu bieszczady
Odmiana wyrazu informacja

Tabela powyżej pokazuje orientacyjnie liczbę przypadków w różnych językach. Należy zwrócić uwagę, że jakkolwiek tabelka uporządkowana jest w kolejności malejącej liczby przypadków, nie znaczy to jednak, że we wszystkich językach panuje bezspornie tendencja do ich redukcji. Przeciwnie, niektóre języki (np. litewski) mają tendencje do przebudowy systemu i zwiększania liczby przypadków.



1 komentarz: